Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիր, Միջին դպրոց, 6-2 դասարան
//Գիտեք չէ, ամպրոպը միայն եղանակի մի մաս չէ, ամպրոպը նաև մեր մեջ է լինում։ Մարդկանց մեջ ամպրոպ է լինում երբ նրանք զայրացած են, այսինքն մարդկանց զայրացնում են և նրանք զայրանում են, ես այդ երևույթի անունը դրեցի «Ամպրոպ մարդկանց մեջ»։ Շատերը չեն սիրում երբ մարդիկ զայրանում են, նրանք սիրում են մարդկանց արևը, մարդիկ սիրում են բարի և հոգատար մարդկանց․
Ես դեռ չեմ տեսել մարդկանց, որոնք չեն սիրում բարի մարդկանց ու վստահ եմ, որ այդպիսի մարդիկ չկան։
//Կուզես պայթիր, կուզես ճչա,
Քեզ մարդու տեղ դնող չկա,
Զգույշ, գլխիդ փորձանք չգա,
Սիրտ, անցել է սրտի դարը:
Էլ չեն երդվում քո արևով,
Չեն տաքանում քո բարևով,
Էլ չես վառում դու վառվելով
Սիրտ, անցել է քո հազարը:
Ինչքան տխրես, ինչքան ժպտաս
Ինչքան խփես ու թպրտաս,
Միևնույն է, տանուլ կտաս,
Էլ չի բերում, սիրտ քո զարը:
Միտքն է հիմա սերն աշխարհի,
Աշխարհակալ տերն աշխարհի,
Բեռնակիրն ու բեռն աշարհի,
Եվ աշխարհի ճանապարհը:
//. Вставьте пропущенные словосочетания в нужной форме. Используйте словосочетания: многие иностранные языки, исторический факультет, международная политика.
//1. Ընդգծված բառը ո՞ւմ անվան փոխարեն է գրված:
Օրինակ՝
Անանիա Շիրակացին յոթերորդ դարի գիտնական էր: Նա Երկիրը գնդաձև էր պատկերում և բաժանում էր կլիմայական յոթ գոտիների: Նա — Անանիա Շիրակացին:
— Հիմա ես սրա գլխին մի խաղ կխաղամ,- ասաց Տիգրանը — Տիգրանը
—Ես արդեն հոգնել եմ ու հենց առավոտյան տուն եմ գնալու,- ասաց Նվարդը — Նվարդը
—Դու ինչո՞վ ես զբաղված, ի՞նչ ես անում այդտեղ,- հարցրեց մայրը տղային — տղան
-Առաջինը դո՛ւ մտիր,- Ռուբենին առաջարկեց տղան — Ռուբենը
Վարորդը նոր միայն նկատեց մեզ: Նա ապակու ետևից ժպտաց և ձեռով կանչեց — Վարորդը
Նա թվաբանությունից ամենաուժեղն է,- ընկերուհուն գովում էր Նվարդը — Նվարդը
2. Ընդգծված բառն ո՞ւմ անվան փոխարեն է դրված:
Օրինակ՝ — Տիգրա՛ն, ես տուն եմ գնում, իմ գնալու ժամանակն է: Ես-Նա, ով խոսում է Տիգրանի հետ:
— Ես մի քիչ հետո կգամ, Լևո՛ն, մի քիչ էլ մնամ այստեղ ու գամ, հա՞ — ես-նա ով խոսում է Լևոնի հետ
Դու լռում ես, նրանց մասին նոր բան ես իմացել ու ինձ չես ասում — դու-նա ով լռում է։
Դու ինչո՞ւ ես լռում,- հետաքրքրությունից վառվում էր Լևոնը: — դու-նա ով խոսում է Լևոնի հետ
Միայն թե դու շո՛ւտ արի, իմ թթվածինը վերջանում է,- զգուշացրեց Լևոնը — դու-նա ով խոսում է Լևոնի հետ
Նա մեզ էլ չի կարող խանգարել,- ընկերոջը հանգստացնում էր Տիգրանը — մեզ-նա ով խանգարում է։
3. Ես, դու, նա, մենք, դուք, նրանք բառերն ինչո՞ւ են անձնական դերանուններ կոչվում:
Դերանուններ են կոչվում, որովհետև օկտագործվում է մարդկանց փոխարեն։
4. Ես, դու, նա, մենք, դուք, նրանք դերանուններն ըստ թվի բաժանի՛ր երկու խմբի:
Ես դու նա – եզակի մենք, դուք, նրանք – հոքնակի։
5. Անձնական դերանունները ի՞նչ սկզբունքով են բաժանված երեք խմբի:
Ա. Ես, մենք. Բ. Դու, դուք. Դ. նա, նրանք:
Դերանունները անվան փոխարեն գործածվող բառեր են: Անձնականդերանունները գործածվում են անձի անվան փոխարեն: Ունեն երկու թիվ՝ եզակի (ես, դու, նա) և հոգնակի (մենք, դուք, նրանք), երեք դեմք՝ 1 (ես, մենք), 2 (դու, դուք), 3 (նա, նրանք):
6. Ընդգծված բառերն ի՞նչ են նշանակում: Դրանք ինչո՞վ են նմանվում ես, դու, նա դերանուններին:
Նետ-աղեղը մինչև 19-րդ հարյուրամյակը որպես զենք է գործածվել: Դա նաև Շվեյցարիայի լեռնականների նախընտրած զենքն էր: Եվրոպայում նետաձգության առաջին մրցությունն էլ անցկացվել է այդ երկրում: Գիտե՞ք Վիլհելմ Տելի մասին լեգենդը: Դա պատմում է, թե լեռնցիներն ի՜նչ վարպետությամբ էին գործածում այդ զենքը: Մյուս լեգենդը Ռոբին Հուդի մասին է: Սա էլ վկայում է, որ անգլիացիներն էլ անտարբեր չէին այդ զենքի նկատմամբ: Մի հետաքրքիր փաստ կա նետաձգության պատմության մեջ: Դա վկայում է, որ հրազենի հետ առաջին մրցությունում նետ-աղեղն է հաղթել: Բայց հետո հրազենը կատարելագործվել ու դուրս է մղել այդ զենքը: Այսօր դա ապրում է միայն սպորտում:
7. Կետերի փոխարեն գրի՛ր տրված բառերը:
Այնպիսի, այդքան, այնքան, այսպես, այդպես, այնպես, այդտեղ, այնտեղ:
Համաշխարհային օվկիանոսում միլիոնավոր տոննաներով սառույց կա: Եթե այդքան սառույցը հալվի, ցամաքի մեծ շերտեր կանհետանան ջրի տակ, քանի որ օվկիանոսի մակարդակը ավելի քան հարյուր մետրով կբարձրանա: Թուրքմենիայում այնպիսի վայր կա, որտեղ ամռանն այնքան չղջիկ է հավաքվում, որ դա անվանում են չղջիկների «ամառանոց»: Տաք ամռանն այդտեղ հավաքվում է մոտ քառասուն հազար չղջիկ: Մի գիշերում նրանք ուտում են մոտ տասը փութ վնասակար միջատ: Այդպես սնվելով՝ չղջիկներն օգտակար են դառնում մարդկանց, ինչպես նաև այգիների ու դաշտերի համար: Բայց չղջիկներն այսպես ձմեռել չեն կարող, որովհետև բարձր ջերմությունը խանգարում է նրանց ձմեռային քնին: Ձմռանը նրանք չվում են այնտեղ որտեղ ավելի ցուրտ է, և քուն են մտնում մինչև գարուն:
***
Խոսքում գոյական, ածական, թվական անունները չկրկնելու համար հաճախ դրանք փոխարինվում են անվան դեր կատարող բառերով, այսինքն՝ դերանուններով։ Այլ կերպ ասած՝ դերանուն են կոչվում այն բառերը, որոնք մատնացույց են անում առարկա, հատկանիշ, քանակ կամ որակ՝ առանց դրանք անվանելու։ Դերանունները հանդես են գալիս իրենց ութ տեսակներով, դրանք են` անձնական, ցուցական, փոխադարձ, հարցական, հարաբերական, անորոշ, որոշյալ և ժխտական:
Անձնական դերանունները գործածվում են անձի անվան փոխարեն: Ունեն երկու թիվ՝ եզակի (ես, դու, նա) և հոգնակի (մենք, դուք, նրանք), երեք դեմք՝ I (ես, մենք), II (դու, դուք), III (նա, նրանք):
Ցուցական դերանունները մատնացույց են անում առարկա կամ հատկանիշ:
//International Children’s Day is celebrated on June 1. That day was established in 1925. during the World Conference on Child Protection in Geneva. It is not known exactly why June 1 was chosen as International Children’s Day, but there is a theory that June 1 has Chinese-American origins and has nothing to do with communism. 1925 The Chinese consul general in San Francisco had gathered several Chinese orphans to participate in the celebration of the legendary winged dragon, the Dragon Ship, which was celebrated on June 1st that year and coincided with the aforementioned conference.
Since then, International Children’s Day has been celebrated in many countries, especially communist countries, and in Western countries it is usually celebrated on different days. Therefore, there is a misunderstanding that June 1 as International Children’s Day is a communist trick. However, in recent years, even in the United States, some groups have begun to celebrate International Children’s Day on June 1st, which is recognized as the official day. More than 30 US states celebrate June 1 as International Children’s Day. The holiday flag is adopted in dozens of states. Every year on June 1, people make speeches about children’s rights and well-being, there are television programs, evenings, ceremonies, various events dedicated to children and with their participation. The holiday is celebrated mostly in former and current communist and socialist countries.
The UN General Assembly in 1954 In its resolution 836(IX) of December 14, it mandated the establishment of a universal children’s day to be celebrated worldwide as a day of brotherhood and mutual understanding among children. It was recommended that children’s welfare activities be carried out on that day. The Assembly proposed that the holiday be celebrated on a day and in a manner deemed convenient by the governments of the countries. 1959 On November 20, the Assembly adopted the Declaration of the Rights of the Child, and in 1989, the Convention on the Rights of the Child.
In the United States, International Children’s Day is celebrated on the second Sunday of June, this year on June 13, in Japan, China, Taiwan, Hong Kong, Macau, Korea, Vietnam on May 5, and in India on November 14.
//Ամպրոպից հետո
Երկինքն ավելի կապույտ է լինում,
Խոտերն ավելի կանաչ են լինում
Ամպրոպից հետո։
Ամպրոպից հետո
Ճերմակ շուշանը ավելի ճերմակ,
Կակաչն ավելի կարմիր է լինում
Եվ մեղրածաղիկն՝ ավելի դեղին։
Ամպրոպից հետո
Սարերն ավելի բարձր են երևում,
Խոր են երևում ձորերն ավելի,
Եվ տափաստաններն՝ ավելի արձակ։
Ծառերն ավելի խոնարհ են լինում
Ամպրոպից հետո,
Եվ հավքերը մեր գլխավերևում
Իրար կանչում են ավելի սրտով.
Ամպրոպից հետո
Բարի է լինում արևն ավելի,
Եվ մենք ավելի սիրով ենք իրար
Բարի լույս ասում։
Ամպրոպից հետո աշխարհը և դու
Հասկանալի եք լինում ավելի…
Կանաչ խոտեր, կարմիր կակաչ, ճերմակ շուշան, դեղին մեղրածաղիկ, բարձր սարեր, խոր ձորեր, արձակ տափաստան, խոնարհ ծառեր, գլխավերևում հավքեր, կանչող սրտեր, բարի արև, սրտով բարի լույս ասել, հասկանալի աշխարհ։
Բանաստեղծության մեջ կրկնվում է «Ամպրոպից հետո» բառակապաքցությունը և “ավելի” բառը։
Ինձ թվում է, որ ամպրոպ ասելով իսկական ամպրոպի մասին չէ խոսքը, այլ մեր մեջի ամպրոպի մասին է խոսքը։
//Считается, что эта находка является самой ранней на Руси находкой доски для игры в «мельницу» Помимо корабельных досок, находили начерченные игровые поля на днищах бочек, каменных плитах и так далее.
Изображения этой популярной игры можно найти в придворных рукописях: «Книге игр» короля Альфонсо X (1240) и во фламандском манускрипте «Роман об Александре».
Հայերեն
Ենթադրվում է, որ այս գտածոն Ռուսաստանում «ջրաղաց» խաղալու համար նախատեսված տախտակի ամենավաղ հայտնագործությունն է, բացի նավի տախտակներից, տակառների հատակին գծված խաղադաշտեր են հայտնաբերվել, քարե սալիկներ և այլն։
Այս հանրաճանաչ խաղի պատկերները կարելի է գտնել դատարանի ձեռագրերում՝ թագավոր Ալֆոնսո X-ի Խաղերի գիրքը (1240 թ.) և ֆլամանդական «Ալեքսանդրի սիրավեպ» ձեռագիրը։
//
//Դասարանական աշխատանք
1.Ո՞րքան է նորմալ աչքի լավագույն տեսողության հեռավորությունը։
25
2.Թվարկե՛ք մարդու աչքի մասերը և նշե՛ք դրանց նշանակությունը։
եղջերաթաղանթի, ակնաբյուրեղի ու ապակենման մարմնի կողմից և ընկնում ցանցաթաղանթի վրա: Ցանցաթաղանթի վրա առաջանում է առարկայի փոքրացած, իրական, շրջված պատկերը:
Ցանցաթաղանթում առաջացած գրգիռը հաղորդում է գլխուղեղին, և առաջանում է տեսողական զգացողություն:
Աչքի ծիածանաթաղանթի կենտրոնում կա կլոր անցք` բիբը: Փոփոխելով բիբի բացվածքը` աչքը կարգավորում է իր մեջ մտնող լույսի քանակը:
Արևոտ եղանակին բիբն ունի մոտավորապես 1 մմ տրամագիծ, իսկ մթության մեջ նրա տրամագիծը հասնում է մինչև 1 սմ-ի:
3.Ձեզ հայտնի ի՞նչ եղանակով են կարճատեսությունը շտկում։
Կարճատեսությունը շտկելու համար նրանք օկտագործում են ցրող ոսպնկակներով ակնոց։
4.Ի՞նչ է պետք անել տեսողության արատները կանխելու համար։
Դաս անելու ժամանակ պետք չէ կռանալ տետրի կամ գրքի վրա։ Այդպես դուք ավելի կվատացնեք ձեր տեսողությունը։ Իսկ եթե աշխատում եք համակարգչով մեկ-մեկ աչքերի գիմնաստիկա անել։
//Домашнее задание: найти в словарях русского языка фразеологизмы с названием животных, определить их значение ( 10 фразеологизмов)